Deinstytucjonalizacja - 5 pytań...i 5 prostych odpowiedzi

Q&A o Deinstytucjonalizacji - "DI"

Rozwój usług społecznych - czym jest ten proces?

Rozwój usług społecznych to element deinstytucjonalizacji ("DI") – procesu, który związany jest ze wzrostem świadomości społecznej, potrzeb w zakresie zapewnienia wsparcia i opieki oraz rozwojem społeczeństwa obywatelskiego

Celem "DI" jest przekształcanie tradycyjnych form wsparcia w bardziej zindywidualizowane usługi środowiskowe. To również szansa na większą dostępność instytucji dla lokalnej społeczności. Dzięki tej zmianie osoby w potrzebie mogą korzystać ze wsparcia w swoim otoczeniu. To nie tylko zmiana strukturalna, ale i jakościowa – usługi stają się dostępne dla wszystkich osób, bez względu na ich potrzeby,  problemy czy status. "DI" buduje system bardziej otwarty oraz włączający.

Jeśli chcecie poznać plan "DI" na nasz region zapraszamy do przeczytania opracowania przygotowanego przez Samorząd Województwa Wielkopolskiego.

Czym jest "LPDI"…czyli o Lokalny Plan Deinstytucjonalizacji?

Lokalny Plan Deinstytucjonalizacji (LPDI) to kluczowy dokument dla rozwoju usług społecznych w gminach i powiatach. Wyznacza on kierunki działań uwzględniając potrzeby lokalnej społeczności, zasoby dostępne w najbliższym otoczeniu i zapewniając wsparcie w m.in. obszarze edukacji, zdrowia czy aktywizacji zawodowej.

LPDI powstaje przy udziale władz samorządowych, organizacji pozarządowych (NGO), ekspertów oraz osób korzystających z usług. Plan promuje zmianę nie tylko w strukturach, ale i w postrzeganiu osób w kryzysie jako pełnoprawnych członków społeczności.

Szczegóły i przykładowe działania w zakresie rozwoju usług znajdziecie w "Ogólnopolskich wytycznych tworzenia lokalnych planów deinstytucjonalizacji usług społecznych".

Lokalne Plany Deinstytucjonalizacji – w czym mają one pomóc? 

Głównymi celami, które powinny przyświecać twórcom lokalnych planów deinstytucjonalizacji powinny być:

• zwiększenie niezależności m.in. osób z niepełnosprawnościami i osób starszych,
• zapewnienie opieki dostosowanej do indywidualnych potrzeb,
• wspieranie osób w ich naturalnym środowisku życia – w domach, w społecznościach lokalnych,
• zapobieganie izolacji społecznej i stygmatyzacji,
• zmiana w podejściu do różnych grup, np. osób z niepełnosprawnościami, doświadczających kryzysów psychicznych,
• wspieranie pełnego uczestnictwa w życiu społecznym, kulturalnym i zawodowym.

Należy pamiętać, że warunkiem koniecznym przy podejmowaniu działań nad LPDI jest to, aby proces ten był dobrze zrozumiany, zaplanowany i oparty o odpowiednie zasoby. Powinniśmy zadbać o poparcie lokalnych społecznych liderów NGO, realizatorów usług, osób pracujących w instytucjach pomocowych oraz włodarzy i lokalnych decydentów.  W przeciwnym razie brak chęci do zmian w lokalnym środowisku, złe wnioski wyciągnięte z przeprowadzonej diagnozy mogą doprowadzić do niepowodzenia we wdrażaniu usług społecznych lub ich zbyt "płytkiej" oferty.

Pamiętajmy: dobrze przygotowany zestaw usług społecznych umożliwia wszystkim potrzebującym (na tyle, ile jest to możliwe) pozostanie w środowisku lokalnym, poprawiając jakość życia. Dzięki wsparciu w lokalnym środowisku mieszkańcy zyskują możliwość decydowania o sposobie realizacji potrzeb życiowych, a co za tym idzie wyborze sposobu życia.

Jak z sukcesem realizować lokalne programy usług społecznych?

Ważną rolą w procesie "DI" odgrywa dobra współpraca pomiędzy włodarzami JST, a liderami lokalnych NGO. Rozwój usług społecznych to proces nie tylko społeczny, ale również polityczny. Dobre rozeznanie potrzeb lokalnej społeczności, możliwości finansowych oraz zasobów kadrowych danych jednostek budżetowych przekładać się będzie na podejmowane przez nie decyzje.

Dlatego ważne jest:

• zaangażowanie polityczne na poziomie lokalnym i krajowym w celu tworzenia trwałych warunków realizacji wsparcia w najbliższym sobie środowisku,
• zapewnienie stabilnego finansowania, które powinno obejmować np. testowanie propozycji rozwiązań,
• zapewnienie dostępu do wiedzy i doświadczeń innych miast, gmin, województw,
• opracowanie odpowiedniego systemu szkoleń,
• zaakcentowanie roli trzeciego sektora i podmiotów ekonomii społecznej w planowaniu i realizacji reform i usług społecznych.

Rozwój Usług Społecznych to wymagający proces. Sukces jego realizacji zależy od współpracy między ludźmi/instytucjami mającymi niekiedy różne wizje i sposoby działania. W pracach tych należy uwzględnić i pamiętać, że liczy się dobro przyszłych odbiorców usług, którymi są/staną się tak naprawdę wszyscy mieszkańcy danej gminy.

Czy "DI" jest już realizowana w Polsce?

W naszym kraju działania mające za cel deinstytucjonalizację nie są żadną nowością. Prowadzone są od kilku/kilkunastu lat. Jako przykłady rozwijanych usług społecznych warto zaznaczyć:

• tworzenie sieci Centrów Usług Społecznych mających rozwijać i integrować różne koszyki usług społecznych organizowanych i świadczonych na poziomie gminy,
• wdrażanie programów wsparcia osób starszych, takich jak "Opieka wytchnieniowa", czy "Telecentra opieki",
• rozwój mieszkań treningowych/ wspomaganych dla osób z niepełnosprawnościami, wychowanków pieczy zastępczej czy osób w kryzysie bezdomności,
• usług opiekuńczych w formie usług sąsiedzkich,
• rodzinnych form pieczy zastępczej.

Działań podejmowanych przez samorządy terytorialne wraz z NGO w skali Polski jest wiele. A jakie są przykłady dobrych praktyk dotyczących "DI"? O tym poczytacie w "Dobre praktyki. Wdrażanie działań w zakresie deinstytucjonalizacji usług społecznych".

Jednym z działań realizowanych przez wielkopolskie samorządy we współpracy z Regionalnym Ośrodkiem Polityki Społecznej w Poznaniu jest program rozwoju mieszkań wspomaganych. Na jakich zasadach tworzy się takie placówki oraz jak one funkcjonują – o tym w artykule poświęconym otwartemu mieszkaniu wspomaganym w Jarocinie.

_____________________________________________________________________________

Działanie realizowane jest w ramach projektu pt.: „Koordynacja polityki społecznej w Wielkopolsce”, finansowanego ze środków unijnych w ramach Programu Fundusze Europejskie dla Rozwoju Społecznego 2021-2027 oraz ze środków Samorządu Województwa Wielkopolskiego.

#FunduszeUE #FunduszeEuropejskie